تردیدی نیست که سلامتی و شادابی فرزندانتان برای شما در اولویت قرار دارد. در این میان، موضوعی که شاید کمتر به آن توجه شود؛ اما تاثیر شگرفی بر سلامت کلی و روند رشد کودکان دارد، اهمیت سلامت دهان و دندان در رشد کودک است. شاید این تصور وجود داشته باشد که دندان های شیری به دلیل موقتی بودن، اهمیت چندانی ندارند. اما واقعیت این است که این دندان های کوچک، نقشی حیاتی در مراحل مختلف زندگی کودک ایفا می کنند و بی توجهی به سلامت آن ها می تواند مشکلات متعددی را به همراه داشته باشد.
چرا سلامت دندان در دوران کودکی این قدر مهم است؟
- بنایی برای آینده: مشکلات دهان و دندان در کودکی، اگر به درستی مدیریت نشوند، می توانند تا بزرگسالی نیز ادامه یابند. مراقبت صحیح از دندان ها و لثه ها در این دوران، به رشد مناسب لثه و ایجاد فضای کافی برای رویش منظم دندان های دائمی کمک می کند.
- تاثیر بر سلامت عمومی: سلامت دهان و دندان ارتباط تنگاتنگی با سلامت کل بدن دارد. وجود دندان درد یا عفونت های دهانی می تواند منجر به مشکلاتی در خوردن، خوابیدن و حتی برقراری ارتباط با دیگران شود. در موارد جدی تر، عفونت ناشی از دندان های پوسیده می تواند خطر ابتلا به عفونت های قلبی را نیز افزایش دهد.
- کلید موفقیت در مدرسه: کودکانی که با دندان درد به مدرسه می روند، تمرکز لازم برای یادگیری را نخواهند داشت و ممکن است مجبور به غیبت از کلاس شوند. بنابراین، اهمیت سلامت دهان و دندان در رشد کودک به طور مستقیم بر آمادگی و عملکرد تحصیلی آن ها تاثیر می گذارد.
- نقش در رشد جسمی و ذهنی: در سال های اولیه زندگی، کودکان شاهد بیشترین میزان رشد جسمی و مغزی هستند. دندان های شیری سالم، امکان تغذیه مناسب را فراهم می کنند و از بروز بدغذایی و در نتیجه اختلال در رشد کودک جلوگیری می کنند.
انجام کلیه خدمات تخصصی دندانپزشکی، ایمپلنت، ارتودنسی، زیبایی، جراحی و درمان‌های ویژه کودکان در کلینیک تخصصی دندانپزشکی دکتر دامغانی پور
پوسیدگی دندان در کودکان؛ یک تهدید جدی
پوسیدگی دندان در کودکان به دلیل فعالیت باکتری هایی ایجاد می شود که از قند موجود در مواد غذایی تغذیه کرده و اسید تولید می کنند. این اسید به تدریج مینای دندان را از بین برده و منجر به ایجاد حفره می شود. آمارها نشان می دهد که درصد قابل توجهی از کودکان در سنین پایین با این مشکل دست و پنجه نرم می کنند و متاسفانه بسیاری از این موارد نیز بدون درمان باقی می مانند.
چرا دندان های شیری ارزش مراقبت دارند؟
این باور که پوسیدگی دندان های شیری به دلیل موقتی بودن آن ها اهمیت ندارد، کاملا اشتباه است. دندان های شیری نه تنها نقش مهمی در جویدن و صحبت کردن دارند، بلکه سلامت آن ها بر سلامت دندان های دائمی نیز تاثیرگذار است. جوانه های دندان های دائمی درست در زیر دندان های شیری قرار دارند و عفونت یا پوسیدگی شدید دندان شیری می تواند به دندان دائمی در حال شکل گیری آسیب برساند.
چه عواملی خطر پوسیدگی را افزایش می دهند؟
هر کودکی که دندان داشته باشد، در معرض خطر پوسیدگی قرار دارد. با این حال، برخی عوامل این خطر را افزایش می دهند. کودکانی که در مناطق با وضعیت اقتصادی پایین تر زندگی می کنند، بیشتر احتمال دارد رژیم غذایی پر از قند داشته باشند، کمتر به طور منظم مسواک بزنند و دسترسی کمتری به خمیر دندان فلورایددار و خدمات دندانپزشکی داشته باشند. همچنین، مصرف مکرر میان وعده ها و نوشیدنی های شیرین در طول روز و استفاده طولانی مدت از شیشه شیر یا لیوان های نی دار حاوی نوشیدنی های قندی، از عوامل خطر مهم محسوب می شوند.
راهکارهایی برای پیشگیری و حفظ سلامت دهان و دندان کودکان
خوشبختانه با رعایت چند نکته ساده می توان از بروز مشکلات دهان و دندان در کودکان پیشگیری کرد:
- اولین دیدار با دندانپزشک: توصیه می شود اولین مراجعه به دندانپزشک قبل از یک سالگی کودک یا حدود ۶ تا ۷ ماهگی که اولین دندان ها رویش می یابند، انجام شود. در این ویزیت، دندانپزشک نحوه صحیح مراقبت از دندان های کودک را آموزش داده و خطر پوسیدگی را ارزیابی می کند. این جلسات همچنین به آشنایی کودک با محیط دندانپزشکی کمک می کند.
- مسواک زدن منظم: به محض رویش اولین دندان، مسواک زدن را به طور منظم، حداقل دو بار در روز (صبح و قبل از خواب) و هر بار به مدت دو دقیقه آغاز کنید.
- استفاده از خمیر دندان فلورایددار: فلوراید نقش مهمی در تقویت مینای دندان دارد. برای کودکان زیر ۳ سال، مقدار کمی خمیر دندان (به اندازه یک دانه برنج) و برای کودکان بزرگتر، به اندازه یک نخود استفاده کنید.
- فلورایدتراپی تحت نظر متخصص: دندانپزشک کودکان ممکن است با توجه به شرایط، انجام فلورایدتراپی را برای تقویت دندان ها توصیه کند. این روش یک اقدام پیشگیرانه موثر است.
- رژیم غذایی سالم: تلاش کنید مصرف میان وعده ها و نوشیدنی های شیرین را در طول روز محدود کنید. هر بار که مواد قندی مصرف می شوند، دندان ها در معرض اسید قرار می گیرند. بین وعده های غذایی، آب یا شیر را جایگزین آبمیوه و نوشیدنی های گازدار کنید.
- نخ دندان: پس از رویش دندان های مجاور، استفاده از نخ دندان برای تمیز کردن سطوح بین دندانی ضروری است. والدین باید این کار را برای کودکان کوچکتر انجام دهند.
- تمیز کردن لثه ها: حتی قبل از رویش دندان ها، تمیز کردن آرام لثه ها با یک پارچه نرم و مرطوب می تواند به بهداشت دهان کودک کمک کند.
- نقش کلیدی والدین: والدین الگو و راهنمای اصلی کودکان در زمینه بهداشت دهان و دندان هستند. رعایت بهداشت دهان توسط والدین و پرهیز از انتقال بزاق خود به دهان کودک، نقش مهمی در پیشگیری از پوسیدگی دارد.
- قطع شیر شب: ادامه دادن شیر شب پس از رویش دندان ها، یکی از مهم ترین عوامل پوسیدگی دندان در کودکان است. قند موجود در شیر به مدت طولانی در دهان باقی می ماند. معمولا توصیه می شود با نظر پزشک، شیر شب را حدود شش ماهگی قطع کنید.
درمان پوسیدگی دندان در کودکان
در صورت مشاهده علائم پوسیدگی مانند تغییر رنگ یا ایجاد حفره بر روی دندان های کودک، حتی اگر دندان شیری باشد، مراجعه به دندانپزشک ضروری است. دندانپزشک با بررسی وضعیت دندان ها، بهترین روش درمانی را انتخاب خواهد کرد. روش های کم تهاجمی مانند استفاده از فلوراید دی آمین نقره (SDF)، ترمیم های ترماتیک و روکش های مخصوص کودکان می توانند در درمان پوسیدگی موثر باشند. در موارد پوسیدگی های گسترده، ممکن است نیاز به درمان های پیچیده تری مانند کشیدن دندان و استفاده از فضا نگهدار باشد.
چگونه کودکان را به رعایت بهداشت دهان و دندان تشویق کنیم؟
- اجازه دهید کودک مسواک و خمیر دندان با طرح و طعم مورد علاقه اش را انتخاب کند.
- برای او کتاب و فیلم های آموزشی درباره بهداشت دهان و دندان تهیه کنید.
- اجازه دهید دندانپزشک کودک با او درباره اهمیت سلامت دهان و دندان در رشد کودک صحبت کند.
- با کودک کاردستی های مربوط به دندان و مسواک درست کنید و با بازی، نحوه صحیح مسواک زدن را تمرین کنید.
- هنگام مسواک زدن، از تایمر و آهنگ های شاد استفاده کنید.
- پس از هر بار مسواک زدن موفق، به کودک پاداش های کوچک بدهید.
در نهایت، به یاد داشته باشید که اهمیت سلامت دهان و دندان در رشد کودک یک جنبه اساسی از سلامت عمومی آن هاست. با مراقبت منظم، آموزش صحیح و مراجعه به موقع به دندانپزشک اطفال با قیمت مناسب، می توانید لبخندی سالم و زیبا را برای فرزندانتان به ارمغان آورید و از اهمیت سلامت دهان و دندان در رشد کودک به نحو احسن بهره مند شوید.
