دوره دندان درآوردن یکی از مراحل مهم و طبیعی در رشد هر نوزاد محسوب می‌شود. این فرآیند، گرچه نشانه‌ای از تکامل و پیشرفت است، اما اغلب با بروز علائم و ناراحتی‌هایی برای نوزاد و چالش‌هایی برای والدین همراه است. برای مادران گرامی که در این دوره به دنبال اطلاعات دقیق و کاربردی هستند، آشنایی با مشکلات رایج در زمان دندان درآوردن نوزادان امری ضروری است. شناخت این مشکلات به والدین کمک می‌کند تا علائم طبیعی را از مواردی که نیاز به توجه دندانپزشک اطفال دارند، تفکیک کرده و راهکارهای مناسبی برای تسکین نوزاد خود به کار گیرند.
بررسی مشکلات رایج دندان درآوردن نوزادان
هنگامی که دندان‌های شیری شروع به حرکت در زیر لثه برای رویش می‌کنند، بدن نوزاد واکنش‌هایی نشان می‌دهد که به صورت علائم مختلفی بروز می‌یابند. این علائم در نوزادان متفاوت است، اما مجموعه‌ای از مشکلات رایج در زمان دندان درآوردن نوزادان وجود دارد که شیوع بیشتری دارند. درک این مشکلات، گام اول در مدیریت مؤثر آن‌هاست. در ادامه به بررسی دقیق‌تر این مشکلات رایج در زمان دندان درآوردن نوزادان می‌پردازیم:
درد و تورم موضعی لثه
یکی از اصلی‌ترین مشکلات رایج در زمان دندان درآوردن نوزادان، بروز درد و التهاب در ناحیه لثه است. محل رویش دندان ممکن است قرمز، متورم و حساس به لمس شود. این قرمزی و تورم لثه معمولاً در ۷ تا ۸ روز اول از کل دوره رویش یک دندان (که حدود ۱۰ تا ۱۴ روز طول می‌کشد) مشهود است.
دردی که در محل رویش دندان احساس می‌شود، اغلب موجب افزایش بی‌قراری نوزاد و تغییر در عادات غذایی او می‌گردد؛ به عنوان مثال، ممکن است نوزاد تمایل بیشتری به مصرف غذاهای پوره شده یا نرم‌تر نشان دهد. ماساژ ملایم لثه با انگشت تمیز یا با استفاده از دستکش استریل می‌تواند به تسکین این درد کمک کند.
بی‌قراری و تحریک‌پذیری عمومی
در این دوره، مشاهده بی‌قراری بیش از حد معمول در نوزاد، تحریک‌پذیری افزایش یافته و گریه بیشتر از علائم پرتکرار محسوب می‌شوند. این بی‌قراری می‌تواند به طور مستقیم بر کیفیت و مدت زمان خواب نوزاد تأثیر منفی گذاشته و همچنین منجر به کاهش اشتهای وی گردد. این تغییرات خلقی و رفتاری، بخشی از مشکلات رایج در زمان دندان درآوردن نوزادان هستند که نیاز به درک و صبوری والدین دارد.
افزایش تولید و آبریزش بزاق
یکی دیگر از مشکلات رایج در زمان دندان درآوردن نوزادان که به وضوح قابل مشاهده است، افزایش قابل توجه میزان بزاق و آبریزش دهانی است. این پدیده به این دلیل رخ می‌دهد که عمل جویدن (که نوزاد برای تسکین لثه‌ها انجام می‌دهد) گیرنده‌های حسی دهان را تحریک کرده و پیام تولید بزاق بیشتر را به مغز ارسال می‌کند. از آنجایی که نوزادان هنوز توانایی کافی برای بلع یا کنترل حجم زیاد بزاق را ندارند، این بزاق اضافی از دهان خارج می‌شود.
تمایل شدید به جویدن و گاز گرفتن اشیاء
نوزادان در دوره دندان درآوردن به شدت تمایل دارند اشیاء مختلف را به دهان برده و روی آن‌ها بجوند یا گاز بگیرند. این رفتار به نظر می‌رسد حس تسکین‌دهنده‌ای بر روی لثه‌های ملتهب آن‌ها ایجاد می‌کند. این تمایل قوی نیز از جمله مشکلات رایج در زمان دندان درآوردن نوزادان به شمار می‌آید که باید با ارائه اشیاء تمیز و ایمن مدیریت شود.
مالش گوش، برافروختگی گونه و بثورات صورت
برخی علائم فیزیکی دیگر نیز ممکن است ظاهر شوند. مالش گوش می‌تواند به دلیل نزدیکی عصب‌های مرتبط با لثه و گوش باشد که باعث احساس ناراحتی در ناحیه گوش می‌شود. برافروخته به نظر رسیدن یکی از گونه‌ها نیز گاهی مشاهده می‌گردد. علاوه بر این، به دلیل تماس مداوم بزاق اضافی با پوست حساس صورت، ممکن است بثورات یا دانه‌های ریزی در اطراف دهان نوزاد ایجاد شود. تمیز کردن ملایم و منظم صورت می‌تواند به پیشگیری از این بثورات کمک کند. این موارد نیز در دسته مشکلات رایج در زمان دندان درآوردن نوزادان جای می‌گیرند.
کیست رویش دندان و گوش درد (در برخی موارد)
در موارد نادر، ممکن است حباب کوچکی به رنگ آبی یا خاکستری روی لثه در محل رویش دندان ظاهر شود که به آن کیست رویش دندان گفته می‌شود و معمولاً با بیرون آمدن دندان خود به خود از بین می‌رود. همچنین، رویش دندان‌های آسیاب خلفی شیری (دندان‌های عقبی) گاهی می‌تواند با احساس درد در ناحیه گوش همراه باشد.
انجام کلیه خدمات تخصصی دندانپزشکی، ایمپلنت، ارتودنسی، زیبایی، جراحی و درمان‌های ویژه کودکان در کلینیک تخصصی دندانپزشکی دکتر دامغانی پور
علائمی که نباید مستقیماً به دندان درآوردن نسبت داده شوند!
مهم است که برخی علائم را که اغلب به اشتباه به دندان درآوردن ربط داده می‌شوند، بشناسیم. این موارد معمولاً مستقیماً ناشی از فرآیند دندان درآوردن نیستند و ممکن است نشانه‌ای از مشکل دیگری باشند که نیاز به توجه پزشکی دارد. بنابراین، این‌ها جزو مشکلات رایج در زمان دندان درآوردن نوزادان که صرفاً به خود رویش دندان مربوط باشند، نیستند:
تب بالا
تب خفیف (کمتر از ۳۸ درجه سانتی‌گراد) عنوان یک علامت احتمالی دندان درآوردن محسوب می شود، اما تب بالاتر (بالاتر از ۳۸ درجه یا ۱۰۰.۴ درجه فارنهایت) مستقیماً ناشی از دندان درآوردن نیست. دلیل احتمالی این است که نوزادان در حال دندان درآوردن اشیاء بیشتری را به دهان می‌برند و در معرض میکروب‌ها و عفونت‌هایی قرار می‌گیرند که می‌توانند باعث تب شوند. لذا تب بالا معمولاً نشان‌دهنده عفونت یا بیماری دیگری است و باید توسط پزشک معاینه شود.
اسهال مداوم و مشکلات گوارشی
افزایش آبریزش دهانی در زمان دندان درآوردن ممکن است باعث بلع بزاق اضافی و در نتیجه کمی شل‌تر شدن مدفوع گردد. اما اسهال مداوم یا مشکلات گوارشی جدی‌تر مستقیماً ناشی از دندان درآوردن نیستند. این مشکلات اغلب به دلیل عفونت‌های روده‌ای ثانویه‌ای هستند که از طریق به دهان بردن اشیاء آلوده ایجاد می‌شوند. همچنین، تغییرات در مدفوع نوزاد در این سن می‌تواند ناشی از شروع مصرف غذاهای جامد باشد. اگر اسهال ادامه داشت یا نگرانی از کم‌آبی بدن نوزاد وجود داشت، مشورت با پزشک ضروری است.
بثورات در تمام بدن
در حالی که آبریزش می‌تواند باعث بثورات در اطراف دهان و مدفوع شل‌تر باعث بثورات پوشک شود، دندان درآوردن به تنهایی منجر به بثورات در سراسر بدن نمی‌گردد.
تبخال‌های اولیه دهانی
برخی مشکلات دهانی مانند تبخال‌های اولیه دهانی نیز ارتباط مستقیمی با فرآیند رویش دندان ندارند.
نتیجه گیری
در نهایت، لازم به تأکید است که دندان درآوردن یک فرآیند طبیعی در مسیر رشد نوزاد است و اغلب مشکلات رایج در زمان دندان درآوردن نوزادان که ذکر شد، موقتی و قابل مدیریت هستند. با این حال، هوشیاری والدین در تشخیص علائم جدی‌تر که ممکن است نیاز به مداخله پزشکی داشته باشند (مانند تب بالا یا اسهال مداوم)، اهمیت فراوانی دارد. در صورت مشاهده هرگونه علامت نگران‌کننده یا شدید، همواره توصیه می‌شود برای اطمینان از سلامت نوزاد با پزشک متخصص مشورت نمایید.
